2003 yılında otizmin türlerinden biri olarak kabul edilen Asperger sendromu (AS), otistik spektrum bozukluğu yani kısaca OSB denilen geniş bir tanı yelpazesinde yer alan bir sendromdur. Halk arasında adı geçtiği zaman herkesin aklında soru işareti oluşan AS’yi pek çok insan merak etmektedir. Bu nedenle, sizler için Asperger sendromu nedir, belirtileri nelerdir, tanı ve tedavi yöntemleri nasıldır anlattık.
Ayrıca bu içeriğe bakmak isteyebilirsiniz: “Hastalık Değil Farklılık: Otizmli Bireylerin Onlarla Konuşurken Bilmemizi İstediği 9 Şey”
Asperger sendromu nedir?
Asperger bozukluğu olarak da bilinen AS, sınırlı ilgi ve etkinlikler ve sosyal etkileşimde zorluklarla tanımlanan otistik spektrum bozukluklarından (OSB) biridir. AS olan kişilerde dil ve bilişsel gelişimde genel bir gecikme yaşanmaz, bu AS’yi diğer OSB’lerden ayırır. Standart tanılar içinde belirtilmemiş olsa da AS’lerde sıra dışı dil kullanımına ve motor sakarlıklara sık sık rastlanır. AS, oldukça yüksek bir oranda genetik geçişli bir hastalıktır. Yani bu tanıya sahip olan kişilerin aile bireylerinde AS veya otizm olma ihtimali vardır.
Avusturyalı çocuk doktoru Hans Asperger, Asperger sendromuna adını vermiştir. 1944 yılında Hans, tedavi amaçlı gelen, yaşıtlarıyla duygudaşlık kuramayan, sözel olmayan iletişim becerileri eksik ve fiziksel sakarlıkları olan çocukları tanımlamıştır.
Asperger sendromu belirtileri nelerdir?
- Arkadaşlık kurma ve bunu sürdürme konusunda zorluk yaşama
- Çok dikkatli bir şekilde bakma veya göz temasından kaçınma
- Diğer insanların düşüncelerini ve duygularını kavrayamama, kısacası empati kuramama
- Belirli başlı konulara karşı takıntılı derecede ilgili olma
- Karşısındaki kişinin konuştuğu konuya odaklanamama
- Konuşmayı kendi ilgi alanlarına çekme veya düzensiz konuşma
- Kol ve bacak sallama veya el çırpma gibi sürekli tekrarlanan motor davranışlar
- Rutine karşı aşırı şekilde bağlı olma
- Mahremiyet algısının gelişmemesi
- Abartılı şekilde mimikleri kullanma ya da mimik kullanma eksikliği
- Kişilerarası sınırlara uymama
- Dokunmaya, kokulara, seslere, görsel uyaranlara ve tatlara karşı aşırı hassasiyet
- Sosyal farkındalık eksikliği
- İroni ya da alay gibi ince bir dil kullanımını anlamada güçlük yaşama
- Vücut dilini anlayamama
- Ses tonunu ayarlama konusunda zorluk çekme
Tanı yöntemleri
OSB teşhisi özel olarak eğitilmiş olan profesyoneller tarafından yapılır. Çocuk doktorları bir çocuğun gelişimiyle birlikte güçlü ve zayıf yönlerini olabilecek en doğru şekilde incelemek için iyi bir eğitime sahiptir. Nörologlar, çocuk doktorları ve çocuk psikiyatristleri OSB tanısını yapabilecek uzmanlardır.
OSB tanısının konulması sürecinde bu uzmanlardan bir veya birkaç tanesine danışmak gerekir. Tanının konulması zaman alabilir, fakat ek destek ve bu bireyin hakkında daha fazla bilgi sahibi olunması tanıyı kolaylaştırır.
Doktorlar tanı sürecinde çocuğun davranışlarını gözlemlemek amacıyla çeşitli sorular sorarlar. Bu sorular sayesinde çocuğun ne tür belirtileri olduğu ve ilk olarak ne zaman ortaya çıktığı belirlenir. Bununla birlikte çocuğun ilk olarak ne zaman konuşmaya başladığı, ne şekilde iletişim kurduğu, belirli bir konuya veya etkinliğe aşırı bir biçimde odaklanıp odaklanmağı, başkaları ile nasıl iletişime geçtiği ve arkadaşlarının olup olmadığı saptanmaya çalışır. Bu soruların hepsi bittikten sonra doktorlar, çocuğun nasıl davrandığını ve iletişim kurduğunu tam olarak anlamak için çocuğu birçok farklı durumda gözlemlerler.
Tedavi yöntemleri
Şu anda Asperger sendromu için bilinen bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, bu durumu iyileştirdiği veya ilgili durumları düzelttiği bilimsel olarak kanıtlanan bir ilaç veya takviye de yoktur. Fakat sosyal kaygı, depresyon ve OKB gibi AS’nin semptomlarının büyük bir kısmını yönetmeye yardımcı olabilecek bazı girişimler bulunmaktadır.
OSB tedavisi kişinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yapılmalıdır. İyi tasarlanmış bir tedavi yöntemi kişinin güçlük yaşadığı alanlara odaklanır ve zorluk yaşadığı konularda daha iyi olmasını hedefler. Bu tanıya sahip olan kişinin, okulda veya iş hayatında başarılı olması için sürekli olarak takip edilmesi ve duruma göre tedavinin düzenlenmesi gerekir.
Asperger sendromu için reçete edilen hiçbir ilaç yoktur. Fakat, bazı vakalarda çeşitli ilaçlar, AS’nin semptomlarının yönetilmesi konusunda oldukça yardımcı olur. Ancak bu tarz ilaçların ciddi yan etkileri olacağı için, bu ilaçları sadece doktor tavsiyesi üzerine kullanmak gerekir.
Yetişkinlerde bilişsel davranışçı terapisi ve çocuklarda konuşma terapisi gibi çeşitli terapiler, AS tanısına sahip olan kişinin hayat kalitesini iyileştirmeye yardımcı olur. AS tanısı koyulan pek çok kişi, bu terapilerin yaşadıkları durumun semptomları ile başa çıkmalarında yardımcı olduğunu belirtmiştir. AS tanısı konulan kişiler için fiziksel terapi, aile veya ilişki terapileri, mesleki terapi ve konuşma terapisi gibi çeşitli terapi seçenekleri bulunur.
Aile veya ilişki terapileri ile kişi, sevdikleriyle daha sağlıklı ilişkiler kurabilir. Fizik tedavi kişinin dengesini ve koordinasyonunu geliştirmeye yardımcı olabilir. Ayrıca kişi dikkat dağıtıcı unsurlar ile karşılaştığında daha iyi odaklanabilir. Mesleki terapi, kişinin sosyal yaşamda ve ekonomik anlamda bağımsız olması için gerekli olan iş becerilerini öğrenmesini sağlayabilir. Konuşma terapisi ise kişinin her duruma uygun olacak şekilde ses tonunu ayarlamasına yardımcı olabilir.
Kaynak: 1
